KARS PUSULA / ADEM ALP

Diyetisyen Hülya Tüzünler, Gut hastalığı ile ilgili bilgi verdi.

Diyetisyen Tüzünler, Gut hastalığının daha çok 40 yaş üstü erişkinlerde, şişman erkeklerde ve alkol alımı fazla bireylerde gözlemlenmiştir.Padişah hastalığı = GUTÇoğumuzun zengin, padişah hastalığı olarak tanımladığımız gerçek ismini söylemekte zorlandığımız gut hastalığı pürin metabolizması bozukluğu sonucunda oluşan kalıtsal yatkınlığa sahip olan serüveni milattan önce 5. Yüzyıla dayanan ve Hipokrat’ın podogra olarak tanımladığı bir hastalıktır. O dönemde bazı moleküllerin eklemlere akmasıyla enfeksiyona neden olduğuna inanıldığı için bu isim verilmiştir. Gut Latince kelime olup damla anlamına gelmektedir.Pürin vücutta ürik aside yıkılan azotlu bileşiklerdendir. Pürin normalde idrarda bulunan bileşiktir. Gut hastalarında kan ürik asit değeri yükselmiştir. Erimeyen sodyum ürat tuzları şeklinde diz ve başparmak eklemlerine ve yumuşak dokulara yerleşir ve böylelikle eklem dokuların yıpranmasına neden olur.Yapılan son klinik çalışmalarında Gut hastalığının daha çok 40 yaş üstü erişkinlerde, şişman erkeklerde ve alkol alımı fazla bireylerde gözlemlenmiştir. Hastalık erkeklerde kadınlara göre daha fazladır ve yaşla birlikte orantılı olarak artabildiğini söyleyebiliriz.Yıllık prevelansı her 1000 kişide 2.68 olarak bilinmektedir. Araştırmalar sonucunda gut hastası bireylerin %20-50 sinde hipertansiyon görülmektedir. %10-25 oranında renal taş sıklığına rastlanılmıştır.RİSK FAKTÖRLERİ:Cinsiyet: 65 yaş üstü erkeklerde çok yüksek risk teşkil ederken, kadınlarda hastalık ortalama 10 yıl daha geç ortaya çıkmaktadır.Yaş: Yaşın artması ve artan yaşla beraber obezite, hipertansiyon, diyabet gibi hastalıklarında ortaya çıkışı ile artmaktadır.Genetik: Hastaların her beşte birinin aile öyküsünde gut hastalığına rastlanılmaktadır.Alkol: Gut hastalığının en bilinen risk faktörü alkoldür. Bira tüketiminin artması gut riskini artırır.Pürinden zengin besinlerden beslenilmesi: Et ve deniz ürünlerinin tüketiminin artması ile ürik asit seviyelerinde yükselmeler gözlenir.Şeker içerikli tatlandırıcılar: Fruktoz şekerinin ürik asit değerini yükselten tek şekerdir.Sedanter yaşam: Azalan fiziksel aktivite ve vücut ağırlığının artması gut hastalığına yakalanma riskini artırmaktadır.BELİRTİLERİ NELERDİR?Genelde ataklar gece aniden başlar. O an hangi eklem etkilenmiş ise etkilenen eklemlerde şiddetli ağrılar, ateşlenmeler, şişkinlikler oluşur.Ağrı başparmaklardan başlar bacağa kadar ilerler. En çok etkilenen yer başparmaktır.BESLENME TEDAVİSİ:Bazı besinler gut hastalığı riskini artırırken bazıları bu riski azaltmaktadır.Hastaların ilk olarak ideal kilo kontrollerinin sağlanması gerekmektedir. Gut hastalarının çoğu şişman kişiler olmaktadır ve dengeli olarak kilo verimi sağlanmalıdır. Hızlı kilo verimi ürik ait düzeyini yükseltebilir ve ataklar artar.üzenli egzersizleri yapılmalı ve ağır egzersizlerden kaçınılmalıdır.Alkol tüketimi sınırlandırılmalıdır.Kırmızı et içerdiği yüksek yağ ve kolesterol nedeniyle sınırlandırılmalı pürin içeriğinin yüksek olduğu unutulmamalıdır.Sakatat tüketimi sınırlandırılmalıdır. ( karaciğer, böbrek, beyin, dalak)İşlenmiş fermente ürünlerin tüketiminden kaçınılmalıdır. (salam, sosis…)Deniz ürünleri tüketim sıklığına ve uygunluğuna dikkat edilmeli yüksek oranda pürin içermektedirler. Özellikle kabuklu deniz ürünleri, uskumru, balık yumurtası. Pürinden zengin sebzelerin tüketimine özen gösterilmesi risk teşkil etmemektedir. (bezelye, fasulye, kuşkonmaz, ıspanak) Ayrıca tüketilen sebzelerle beraber lif alımı artacak ve hastalık riskinin azalması söz konusudur.Meyve ve sebze tüketimi artırılmalı. Meyveler ve sebzeler idrarı alkali yapar ve ürat kristallerinin çökmesini sağlar.Meyvelerde bulunan şeker olarak bilinen fruktoz ürik asidi yükselten tek şekerdir. Fruktoz içerikli içeceklerin alımı sınırlandırılmalıdır. (meyve suları, meşrubatlar…)Şeker ve şeker içeren besinlerden, şeker eklentili tatlılardan uzak durulmalıdır.Gut hastalarının genel olarak D vitamin değerlerinde düşüklükler görülmektedir. Uzman kontrollerinde takviyeler yapılmalıdır.Bireyin günlük gereksinmeye uygun az yağlı veya yağsız süt ve süt ürünleri tercih edilmelidir.Kahve antioksidan özelliğe sahip kafeinli bir içecek olan kahve ürik asit artımını artıracağından tüketim sıklığına uygun tüketilmelidir.C vitamini gut hastalığına karşı koruyucu önleyici etkisi bulunmaktadır. Enfeksiyon azaltıcı etkisi ola C vitamini yeterli düzeyde alımında ürik asit seviyesini düşürmektedir.Sıvı alımı artırılmalı. Bireyin günlük gereksinmesine uygun tüketilmelidir. (ortalama 2.5 litre)Kiraz tüketiminin gut hastalığı riskini düşürdüğü ve beraberinde ürik asit seviyesinin düşürüldüğü kanıtlanmıştır.Hayvansal kaynaklı yağların tüketimi sınırlandırılmalıdır.Omega-3 (balık yağı, ceviz) ve omega-9 (zeytinyağı) yağları beslenmelerinde yer almasına özen gösterilmelidir.Rafine edilmemiş tam tahıllar, baklagiller, orta düzeyde balık, peynir, yoğurt gibi süt ürünleri, şarap, düşük miktarda et ürünleri tercih edilmelidir.İçeriği bilinmeyen besin tüketiminden kaçınılmalı ve paketli ürünlerde etiket okunmasına dikkat edilmelidir.Kızartılmış patates, ekmek vb besinlerin tüketimi sınırlandırılmalıdır. Mayalı besinlerin tüketimi en az tüketilmeli veya hiç tüketilmemelidir.Kuruyemiş tüketimi azaltılmalıdır.Yüksek pürinli içeren besinler: uskumru balığı, midye, balık yumurtası, et suyu, av hayvanları, sakatatlar…Orta pürin içeren besinler: et, balık, kümes hayvanları, kuru baklagiller, bezelye kuşkonmaz, mantar… Atakların sıklığı azaldığında yasaklı kısıtlı besinler az miktarlarda beslenmeye eklenir.Genel olarak gut hastaları için bireye uygun beslenme tedavisi uygulanmalıdır. Tedavi bireye özgü olup uzman kişilerden yardım alınmalıdır.